خداوند متعال مالک حقیقی انسان و تمام موجودات است و همه نعمت‌ها از اوست؛ خدای سبحان همه چیز را با فضل و مهربانی خود به انسان ارزانی داشت و آن‌چه برای هدایت و سعادت‌مند شدن او لازم بود، به او هدیه داد؛ اما در عین حال برای افاضه کردن هیچ نعمتی از نعمت‌های خود بر انسان منت ننهاد و همه را از روی فضل به انسان داده است.

اما خداوند متعال تنها در یک مورد و تنها برای یک نعمت بر بشریت منت نهاد و آن‌را بازگو کرد، آن نعمت عظیم، ارسال نبی گرامی اسلام حضرت محمد مصطفی(صلی‌الله‌علیه‌وآله) بود، قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَهَ وَ إِنْ کانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلالٍ مُبِینٍ [آل‌عمران/۱۶۴] خداوند بر مومنان منت گذارد (نعمتی بزرگ بخشید) هنگامی‌که در میان آن‌ها پیامبرى از جنس خودشان برانگیخت که آیات او را بر آن‌ها بخواند و کتاب و حکمت به آن‌ها بیاموزد اگر چه پیش از آن در گم‌راهى آشکار بودند».

آری بزرگ‌ترین نعمت الهی بر بشریت، ارسال رسل برای هدایت و آموختن درست زندگی کردن به بشر بود؛ این نعمت راجع به حضرت محمد مصطفی بیشتر و بالاتر از همه بوده است، چرا که او بزرگ‌ترین پیامبر و افضل انبیاست.[۱] بنابراین، بزرگ‌ترین نعمت الهی در تمام بشر در طول تاریخ و تا روز قیامت وجود نازنین پیامبر عظیم الشان اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) است. قرآن کریم نیز از حضرت به عنوان الگو و اسوه‌ای برای مومنین نام می‌برد و دستور داده است به سیره رفتاری و اخلاقی حضرت اقتدا کنیم: «لَقَدْ کانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ لِمَنْ کانَ یَرْجُوا اللَّهَ وَ الْیَوْمَ الْآخِرَ وَ ذَکَرَ اللَّهَ کَثِیراً [احزاب/۲۱] براى شما در زندگى رسول خدا سرمشق نیکویى بود، براى آن‌ها که امید به رحمت خدا و روز رستاخیز دارند، و خدا را بسیار یاد مى‏‌کنند».

به همین خاطر شناخت سیره و روش زندگی حضرت برای ما بسیار مهم است، چرا که با شناخت روش زندگی حضرت است که می‌توان به او اقتدا کرد. در این زمینه نیز کتاب‌های فراوانی نوشته شده است. ما نیز تلاش خواهیم کرد در چندین مطلب گوشه‌هایی از روش زندگی فردی و اجتماعی حضرت را بیان کرده و مقداری هر چند کوچک از نوع تعامل حضرت با دیگران را به قلم کشیده تا مخاطبین را با روش زندگی حضرت بیشتر آشنا کنیم.

در این‌جا ما روش معاشرت حضرت با دیگران را اندکی شرح خواهیم داد، باشد که الگویی برای زندگی اجتماعی ما باشد؛ در شرح حال ایشان وارد شده است: «پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) خود لباسش را وصله می‌کرد، کفش خودش را تعمیر می‌کرد، گوسفندانش را خودش می‌دوشید، با بردگان غذا می‌خورد، بر روی زمین می‌نشست، بر الاغ سوار می‌شد و کس دیگری را هم پشت خود سوار می‌کرد، آذوقه‌ی خریداری شده از بازار را خودش به منزل می‌برد، با فقیر و غنی دست می‌داد، به هر کس می‌رسید از غنی و فقیر و کوچک و بزرگ سلام می‌کرد.

اگر به جایی دعوت می‌شد، آن‌را کوچک نمی‌شمرد، حتی اگر برای خوردن خرمایی بود، مخارج زندگیش کم  و دارای طبعی بزرگ بود، خوش معاشرت و خوش چهره بود و بدون این‌که بخندد همیشه تبسمی بر لب داشت، و بدون این‌که ناراحت باشد، غمگین به نظر می‌رسید، بدون این‌که ذلت بپذیرد، متواضع بود، می‌بخشید ولی اسراف نمی‌کرد، نسبت به مسلمانان مهربان و دل‌نازک بود، از روی سیری آروغ نمی‌زد و چشم طمع به چیزی نداشت».

خود حضرت در حدیثی فرمودند: «از پنچ چیز دست بر نمی‌دارم تا بعد از من نیز سنت باشد: ۱. هم‌راه با بردگان بر روی زمین غذا خوردن؛ ۲. بر الاغ سوار شدن؛ ۳. با دست خود شیر دوشیدن؛ ۴. لباس پشمی پوشیدن؛ ۵. سلام کردن بر کودکان».

امیرالمومنین(علیه‌السلام) نیز در توصیف اخلاق نیکوی پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) علاوه بر مطالب بالا  فرمود: «هرگز پای خود را جلوی دیگران دراز نمی‌کرد، در حال غذا خوردن هرگز تکیه نمی‌نداد، از جلوی خود غذا می‌خورد، نوشیدنی را با سه نفس می‌نوشید، با دست راست غذا می‌خورد یا آب می‌نوشید، هر گاه به او ظلم می‌شد، در صدد انتقام گرفتن بر نمی‌آمد، هرگز در مقابل درخواست دیگران نه نمی‌نگفت.

نمازش سبک و خطبه‌هایش کوتاه بود، برای ورود به هر مکانی اجازه می‌گرفت، برای اجازه نیز سه بار اسم شخص را تکرار می‌کرد و اگر پاسخی نمی‌شنید برمی‌گشت، به کسی خیره نمی‌شد، با کسی صحبتی نمی‌کرد که او را ناپسند آید، راه رفتن ایشان مانند کسی بود که بر سرآشیبی راه می‌رود، از هیچ خوراکی بد نمی‌گفت، هم‌چنین از چیزی تعریف نمی‌کرد، هر کس با ایشان دیدار می‌کرد، می‌گفت: کسی را مانند او ندیده و نخواهم دید».[۲]

———————————
پی‌نوشت:
[۱]. ما در این مطلب اثبات کردیم که ایشان افضل انبیا بوده است.
[۲]. علامه طباطبایی، سنن‌النبی، ص ۱۰۱-۹۴.

مطالب مرتبط:

هدف آمدن انبیاء از دیدگاه قرآن و روایات دلایل خاتمیّت پیامبر اکرم زیبایی قرآن تحسین دشمنان را هم برانگیخت آیا در زمان کنونی می‌توان یهودی یا مسیحی یا زرتشتی بود؟ نقش انبیای الهی در تربیت انسان‌ها